Co to znaczy prawidłowy rozwój mowy?
O prawidłowym rozwoju mowy dziecka możemy mówić wtedy, gdy:
- mówi dużo i wyraźnie, wypowiadając wszystkie głoski poprawnie
- wypowiedzi są poprawne gramatycznie
- rozumie, co się do niego mówi
- mówi melodyjnie, płynnie i swobodnie tzw. czystym głosem (nie nosowo), z zachowaniem intonacji
- język w czasie wypowiedzi układa się prawidłowo w jamie ustnej, czyli przeważnie centralnie (nie na boki) i nie wchodzi między zęby.
TRZYLATEK
→ rozumie to, co do niego mówimy i spełnia proste polecenia;
→ pytany podaje swoje imię;
→ próbuje wykonywać codzienne czynności według podanych instrukcji;
→ wypowiada kilkuwyrazowe zdania, mówi chętnie i dużo;
→ zadaje pytania nie zawsze jasno sprecyzowane;
→ powinien wymawiać prawidłowo wszystkie samogłoski (nosowe ą może brzmieć jak –om) oraz spółgłoski [p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń, k, ch, j, ł]. Głoski [sz, ż, cz, dż] oraz [s, z, c, dz] mogą być wymawiane jako [ś, ź, ć, dź], a głoska [r] jako [l].
CZTEROLATEK
→ rozumie i wykonuje nasze polecenie (zawierające wyrażenia przyimkowe na, pod, w, obok, za itp.)
→ rozpoznaje i nazywa podstawowe kolory;
→ pytany odpowiada, co robi. Odpowiada na pytania (dlaczego?)
→ potrafi mówić o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości;
→ jest zaciekawiony poprawnością językową, choć w jego mowie zdarzają się niepoprawne konstrukcje gramatyczne;
→ zadaje bardzo dużo pytań (po co?, jakie?, dlaczego?)
→ stosuje neologizmy dziecięce, gdy nie pamięta lub nie zna nazwy przedmiotu czy zjawiska (np. ucholista – jako laryngolog). Nie należy utrwalać neologizmów i zawsze podawać prawidłową nazwę;
→ powinien wymawiać: [s, z, c, dz] (twardo, z zamkniętymi zębami), głoski [sz, ż, cz, dż] mogą być wymawiane jako [s, z, c, dz], a głoska [r] jako [l];
→ nie powinniśmy zmuszać dziecka do wymowy głoski [r], gdyż aparat mowy nie jest jeszcze na to przygotowany i może dojść do wytworzenia nieprawidłowego dźwięku (np. r – tylnojęzykowe).
PIĘCIOLATEK
→ stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie, używa różnych przyimków;
→ uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo- skutkowe;
→ potrafi wyjaśnić znaczenie słów;
→ dokonuje autokorekty mowy, znikają nieprawidłowości gramatyczne;
→ może wymawiać jeszcze [r] jako [l], a [sz, ż, cz, dż] jako [s, z, c, dz] ale często pojawia się prawidłowe lub hiperpoprawne brzmienie (np. lalka będzie brzmiała jak rarka, albo pralka – prarka)
SZEŚCIOLATEK
→ ma w zasadzie opanowane wszystkie podstawy systemu językowego;
→ powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski języka polskiego.
Jeśli macie Państwo jakiekolwiek wątpliwości, warto skontaktować się z logopedą.
opracowanie Monika Czarnecka – Zreda
Literatura: Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, Danuta Emiluta-Rozya